POSIWID Teorisi Nedir?

Modern bilim ve sistem teorisinin dikkat çekici kavramlarından biri olan POSIWID teorisi, çoğu insanın günlük yaşamda karşılaştığı ancak farkına varamadığı bir gerçeği açığa çıkarır. POSIWID, “The Purpose Of a System Is What It Does” (“Bir Sistem’in Amacı, Yaptığı Şeydir”) cümlesinin kısaltmasıdır. Bu teori, bir sistemin gerçekte hangi amaca hizmet ettiğini anlamak için söylenen niyetlerin ötesine bakmamız gerektiğini savunur.

POSIWID Teorisi ve Sistemlerın Gerçek Amaçları

Bir sistemi anlamanın en doğru yolu, o sistemin söylenen amacından çok gerçekleştirdiği sonuçlara odaklanmaktır. Bu teoriye göre, bir sistemin resmi olarak belirlenmiş hedefleri ne olursa olsun, gerçek amacı, pratikte hangi çıktıları ürettiği ile tanımlanır. Örneğin:

• Eğitim sistemleri genellikle bireylerin bilgi ve beceri kazanması amacıyla tasarlanır. Ancak uygulamada, bazı eğitim sistemlerinin sosyoekonomik farklılıkları koruduğu görülebilir.
• Bir şirketin, müşteri memnuniyetini artırma hedefi olabileceği belirtilir; ancak POSIWID perspektifiyle incelendiğinde, esas amacının sadece kâr maksimizasyonu olduğu anlaşılabilir.

POSIWID Teorisi Nerelerde Kullanılır?

Sistem analizi, kurumsal strateji ve politik eleştiriler gibi alanlarda POSIWID teorisi önemli bir rol oynar. Bu teori, sistemlerin söylenen ve gerçek amacı arasındaki farklılıkları ortaya koyarak, daha şeffaf ve etkili stratejiler geliştirilmesine yardımcı olur. Şu alanlarda yaygın bir şekilde kullanılır:

1. Kurumsal Değerlendirme: Şirketlerin reklamlarında ya da şirket içi strateji belgelerinde belirtilen hedeflerle gerçek uygulamaları arasındaki tutarlılığı sorgulamak için.
2. Politik Eleştiriler: Politik sistemlerin gerçek amacını, uyguladığı politikaların çıktılarına bakarak anlamak için.
3. Eğitim ve Sağlık Sistemleri: Bu sistemlerin, toplumun genel çıkarına ne ölçüte hizmet ettiğini ölçmek için.

POSIWID’in Felsefi Derinliği

POSIWID teorisi, bir sistemin amacına dair ahlaki ya da etik bir yargıda bulunmaz. Yani, sistemin sonuçları iyi ya da kötü olarak değerlendirilmez. Amaç, sırf sonuçları inceleyerek gerçek durumu anlamak ve bu temelde analiz yapmaktır. Bu yüzden POSIWID, herhangi bir sistemi inceleyen herkes için kritik bir farkındalık aracıdır.

Sonuç

POSIWID teorisi, karmaşık sistemlerin anlaşılmasında yalın ama etkili bir rehberdir. Bu teori, sistemlerin görünürdeki amaçlarından çok fiilenürettiği çıktıları incelemenin önemini vurgular. Bu yaklaşım, bireylerden kurumsal liderlere, bilim insanlarından politikacılara kadar herkes için önemli bir perspektif sunar. Unutmayalım ki bir sistemin gerçek amacı, yaptığı şeydir, söylediği şey değil.