Günlük yaşamda bazen karşımıza çıkan ama anlamı tam olarak bilinmeyen kelimelerden biri de “pejmürde” kelimesidir. Peki, pejmürde ne demek? Hangi durumlarda ve nasıl kullanılır? Bu yazımızda bu dikkat çekici kelimeyi tüm yönleriyle ele alacağız.
Pejmürde Kelimesinin Anlamı
Pejmürde, Türk Dil Kurumu’na (TDK) göre, bakımsız, dağınık, eski püskü ve perişan bir görünümde olan kişi ya da nesneleri tanımlamak için kullanılır. Bu kelime, özellikle giyim-kuşamı özensiz, üstü başı yıpranmış ya da yaşam tarzı düzensiz kişiler için mecazi anlamda da tercih edilir.
Kökeni Nereden Geliyor?
Pejmürde kelimesi, Farsça kökenli bir sözcüktür. Farsça’da “parçalanmış, yıpranmış” anlamlarına gelen “peşmürde” kelimesinden Türkçeye geçmiştir. Osmanlı döneminden bu yana edebi metinlerde de sıkça kullanılmıştır.
Pejmürde Hangi Durumlarda Kullanılır?
Bu kelime genellikle olumsuz bir durumu ifade eder. Örnek kullanımlar şunlar olabilir:
- “O gün öyle pejmürde bir haldeydi ki kimse tanıyamadı.”
- “Evi de kıyafetleri gibi pejmürde görünüyordu.”
- “Bir liderin bu kadar pejmürde bir dille konuşması hoş karşılanmadı.”
Görüldüğü gibi pejmürde, hem fiziksel görünüm hem de tutum ve davranışlarla ilgili negatif bir yargıyı dile getirmek için kullanılır.
Pejmürde ile Karıştırılan Kelimeler
Bazı insanlar pejmürde kelimesini, fakir ya da sefil kelimeleriyle karıştırabilir. Ancak fakirlik, maddi bir durumu ifade ederken, pejmürdelik, daha çok dış görünümle veya özensizlikle ilgilidir. Bir kişi zengin olabilir ama özensizse pejmürde olarak nitelendirilebilir.
Neden Bu Kelime Hâlâ Önemli?
Günümüzde dil zenginliğini korumak ve kelime dağarcığını geliştirmek isteyenler için bu tür eski ya da edebi kelimeler oldukça değerlidir. Pejmürde, hem anlam derinliği hem de ifadeye kattığı güç sayesinde yazılı ve sözlü anlatımda etkili bir kelimedir.
Sonuç
Kısacası, pejmürde, hem anlamı hem de kökeni bakımından dikkat çekici bir Türkçe kelimedir. Eski püskü, özensiz, dağınık gibi anlamlar taşıyan bu sözcük, dilimize Farsçadan geçmiş ve hâlâ bazı metinlerde ya da konuşmalarda yer bulmaktadır. Eğer siz de daha etkili bir anlatım dili kullanmak istiyorsanız, pejmürde gibi kelimeleri anlamını bilerek kullanmanız büyük fark yaratacaktır.
